Στην πραγματικότητα, αυτές οι συγκρούσεις ήταν πογκρόμ.
Τώρα σταμάτησαν. Όμως, η ατμόσφαιρα στη χώρα, που περνάει τις συνέπειες της «αραβικής άνοιξης» είναι τόσο τεταμένη, που αρκεί ένα σπίρτο για να αναφλεγούν τα πάντα γύρω. Η τεταμένη ατμόσφαιρα, με τη σειρά της, προκλήθηκε από την αδιάλλακτη στάση του κινήματος των «Αδελφών Μουσουλμάνων».
Ωστόσο, οι διωγμοί των Αιγύπτιων κοπτών ξεκίνησαν πολύ πριν την έναρξη της «αραβικής άνοιξης», από την εποχή του Σαντάτ. Στη δεκαετία του 1990 έπαψαν να εκλαμβάνονται ως κάτι πρωτοφανές. Έτσι, η στενή σχέση των πογκρόμ με την «αραβική άνοιξη» δεν είναι απόλυτα σωστή. Λέει ο ανώτερος επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Αραβικών Ερευνών του Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Μπορίς Ντολγκόφ:
Δε θεωρώ, ότι το ξέσπασμα της βίας κατά των χριστιανών ήταν προγραμματισμένο από την «αραβική άνοιξη». Δεν είναι καθόλου έτσι. Θα θυμίσω, ότι η «αραβική άνοιξη» ξεκίνησε με συνθήματα αγώνα κατά των δικτατορικών διεφθαρμένων καθεστώτων, για μία πραγματικά δημοκρατική πολιτεία. Στην αρχή της «αραβικής άνοιξης» δεν υπήρχαν θρησκευτικά συνθήματα. Οι ισλαμικές δυνάμεις ενώθηκαν αργότερα. Εκείνες οι δυνάμεις, που προκαλούν αυτές τις συγκρούσεις, είναι τελικά τα ριζοσπαστικά ισλαμικά κινήματα. Αυτό δεν κατευθύνεται από τις αρχές, που εκπροσωπούνται από μετριοπαθείς ισλαμιστές. Αυτό που συμβαίνει στη Μέση Ανατολή, δεν μπορεί να ονομαστεί θρησκευτικός πόλεμος.
Οι επίσημες αιγυπτιακές αρχές αρνούνται κατηγορηματικά τη θρησκευτική τους τάση. Πιθανόν πράγματι να μη θέλουν κλιμάκωση της διαθρησκευτικής έντασης. Αλλά η λογική της ιστορίας τους πιέζει προς αυτή την πορεία. Ωστόσο, ο ειδικός του Ρωσικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Ερευνών, Ατζάρ Κούρτοφ, πιστεύει ότι προς το παρόν δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος για πανικό.
Πιστεύω ότι κατά των χριστιανών οι άραβες επαναστάτες δεν είναι. Αλλά αυτό είναι μία παρενέργεια. Αυτή συνδέεται με το γεγονός, ότι στην Αίγυπτο οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» δεν μπορούν να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις, οι οποίες τους έφεραν στην κορυφή του πολιτικού Ολύμπου. Υποσχέσεις, κατά κύριο λόγο, κοινωνικο-οικονομικού χαρακτήρα. Όταν η ανικανότητα στήριξης των λόγων με έργα γίνεται εμφανής σε ευρύ πλήθος, τότε ξεκινούν οι αναζητήσεις εσωτερικού εχθρού. Ακριβώς σε αυτόν τον ρόλο ταιριάζουν οι άνθρωποι, που ενστερνίζονται άλλες θρησκευτικές απόψεις. Αυτό ερμηνεύει καλά την αιτία των όσων συμβαίνουν σήμερα στην Αίγυπτο.
Με άλλα λόγια, ό,τι συμβαίνει στην Αίγυπτο σε μεγάλο βαθμό προσδιορίζεται από την πολιτική, παρά από τη θρησκεία. Αλλά έχουν δίκιο, όσοι λένε, ότι οποιαδήποτε πολιτική σε ένα ορισμένο σημείο στρέφεται σε ιερά σύμβολα. Ειδικά αν βασίζεται στην επιθετικότητα. Οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» πολεμούν για την εξουσία. Αυτός ο πόλεμος αργά ή γρήγορα θα κηρυχθεί ιερός. Διαφορετικά δε θα μπορέσουν να κρατηθούν «στην κορυφή του βουνού».
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει πρακτικά σε όλες τις χώρες, τις οποίες σάρωσε η «αραβική άνοιξη». Και με αυτή την έννοια, ναι, μπορεί να υποτεθεί ότι τουλάχιστον ένας από τους κινητήριους μοχλούς αυτών των γεγονότων ήταν η θρησκεία. Και πάλι ο λόγος στον Ατζάρ Κούρτοφ.
Για την ακρίβεια, τα γεγονότα στην Αίγυπτο, στη Λιβύη, στην Τυνησία, στη Συρία, στο Κουβέιτ, στην Υεμένη διαφέρουν πάρα πολύ μεταξύ τους. Και σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν ενδείξεις, ότι έχουμε να κάνουμε με σύγκρουση, που θυμίζει πολύ τους θρησκευτικούς πολέμους. Αυτό σε μεγαλύτερο βαθμό αφορά τα γεγονότα στη Συρία. Εκεί πράγματι οι συγκρούσεις έχουν ξεκάθαρο χαρακτήρα, όταν, από τη μία πλευρά, οι σουνίτες προσπαθούν να ανατρέψουν τους πολιτικούς, που ανήκουν στους αλαουίτες, πιο κοντινούς στον σιιτικό κλάδο του Ισλάμ. Αυτό αντανακλάται στην ενοποίηση των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, και στην παροχή σε αυτή την αντιπολίτευση χρημάτων και όπλων από την πλευρά των σουνιτικών συντηρητικών καθεστώτων του Περσικού Κόλπου. Όμως, δεν πρέπει να γενικεύουμε. Σε γενικές γραμμές δεν μπορεί να γίνεται λόγος για θρησκευτικούς πολέμους στη Μέση Ανατολή.Ίσως το πρόβλημα έγκειται και στο γεγονός, ότι τον όρο «θρησκευτικός πόλεμος» η σύγχρονη κοινή γνώμη της Δύσης τον συγκαταλέγει στους ξεπερασμένους. Στη σύγχρονη εποχή μας επικρατεί η παραδοχή, ότι στον πόλεμο δεν υπάρχει θέση για τον θρησκευτικό παράγοντα. Ωστόσο, έτσι θεωρεί η μία πλευρά. Η άλλη – χωρίς ιδιαίτερο δισταγμό μιλάει για το τζιχάντ ως μία φυσιολογική αντίδραση στους νέους «σταυροφόρους», που τάσσονται κατά των «παιδιών του προφήτη». Φαίνεται, ότι τα προβλήματα των κοπτών στην Αίγυπτο είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης δύο κοσμοθεωριών που διαρκεί πολλούς αιώνες, η οποία σε εποχές γενικής αστάθειας βγαίνει από την κρύπτη.
Πηγή: ruvr.ru του Σεργκέι Ντουζ, φωτογραφία ERAΩστόσο, οι διωγμοί των Αιγύπτιων κοπτών ξεκίνησαν πολύ πριν την έναρξη της «αραβικής άνοιξης», από την εποχή του Σαντάτ. Στη δεκαετία του 1990 έπαψαν να εκλαμβάνονται ως κάτι πρωτοφανές. Έτσι, η στενή σχέση των πογκρόμ με την «αραβική άνοιξη» δεν είναι απόλυτα σωστή. Λέει ο ανώτερος επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Αραβικών Ερευνών του Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Μπορίς Ντολγκόφ:
Δε θεωρώ, ότι το ξέσπασμα της βίας κατά των χριστιανών ήταν προγραμματισμένο από την «αραβική άνοιξη». Δεν είναι καθόλου έτσι. Θα θυμίσω, ότι η «αραβική άνοιξη» ξεκίνησε με συνθήματα αγώνα κατά των δικτατορικών διεφθαρμένων καθεστώτων, για μία πραγματικά δημοκρατική πολιτεία. Στην αρχή της «αραβικής άνοιξης» δεν υπήρχαν θρησκευτικά συνθήματα. Οι ισλαμικές δυνάμεις ενώθηκαν αργότερα. Εκείνες οι δυνάμεις, που προκαλούν αυτές τις συγκρούσεις, είναι τελικά τα ριζοσπαστικά ισλαμικά κινήματα. Αυτό δεν κατευθύνεται από τις αρχές, που εκπροσωπούνται από μετριοπαθείς ισλαμιστές. Αυτό που συμβαίνει στη Μέση Ανατολή, δεν μπορεί να ονομαστεί θρησκευτικός πόλεμος.
Οι επίσημες αιγυπτιακές αρχές αρνούνται κατηγορηματικά τη θρησκευτική τους τάση. Πιθανόν πράγματι να μη θέλουν κλιμάκωση της διαθρησκευτικής έντασης. Αλλά η λογική της ιστορίας τους πιέζει προς αυτή την πορεία. Ωστόσο, ο ειδικός του Ρωσικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Ερευνών, Ατζάρ Κούρτοφ, πιστεύει ότι προς το παρόν δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος για πανικό.
Πιστεύω ότι κατά των χριστιανών οι άραβες επαναστάτες δεν είναι. Αλλά αυτό είναι μία παρενέργεια. Αυτή συνδέεται με το γεγονός, ότι στην Αίγυπτο οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» δεν μπορούν να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις, οι οποίες τους έφεραν στην κορυφή του πολιτικού Ολύμπου. Υποσχέσεις, κατά κύριο λόγο, κοινωνικο-οικονομικού χαρακτήρα. Όταν η ανικανότητα στήριξης των λόγων με έργα γίνεται εμφανής σε ευρύ πλήθος, τότε ξεκινούν οι αναζητήσεις εσωτερικού εχθρού. Ακριβώς σε αυτόν τον ρόλο ταιριάζουν οι άνθρωποι, που ενστερνίζονται άλλες θρησκευτικές απόψεις. Αυτό ερμηνεύει καλά την αιτία των όσων συμβαίνουν σήμερα στην Αίγυπτο.
Με άλλα λόγια, ό,τι συμβαίνει στην Αίγυπτο σε μεγάλο βαθμό προσδιορίζεται από την πολιτική, παρά από τη θρησκεία. Αλλά έχουν δίκιο, όσοι λένε, ότι οποιαδήποτε πολιτική σε ένα ορισμένο σημείο στρέφεται σε ιερά σύμβολα. Ειδικά αν βασίζεται στην επιθετικότητα. Οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» πολεμούν για την εξουσία. Αυτός ο πόλεμος αργά ή γρήγορα θα κηρυχθεί ιερός. Διαφορετικά δε θα μπορέσουν να κρατηθούν «στην κορυφή του βουνού».
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει πρακτικά σε όλες τις χώρες, τις οποίες σάρωσε η «αραβική άνοιξη». Και με αυτή την έννοια, ναι, μπορεί να υποτεθεί ότι τουλάχιστον ένας από τους κινητήριους μοχλούς αυτών των γεγονότων ήταν η θρησκεία. Και πάλι ο λόγος στον Ατζάρ Κούρτοφ.
Για την ακρίβεια, τα γεγονότα στην Αίγυπτο, στη Λιβύη, στην Τυνησία, στη Συρία, στο Κουβέιτ, στην Υεμένη διαφέρουν πάρα πολύ μεταξύ τους. Και σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν ενδείξεις, ότι έχουμε να κάνουμε με σύγκρουση, που θυμίζει πολύ τους θρησκευτικούς πολέμους. Αυτό σε μεγαλύτερο βαθμό αφορά τα γεγονότα στη Συρία. Εκεί πράγματι οι συγκρούσεις έχουν ξεκάθαρο χαρακτήρα, όταν, από τη μία πλευρά, οι σουνίτες προσπαθούν να ανατρέψουν τους πολιτικούς, που ανήκουν στους αλαουίτες, πιο κοντινούς στον σιιτικό κλάδο του Ισλάμ. Αυτό αντανακλάται στην ενοποίηση των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, και στην παροχή σε αυτή την αντιπολίτευση χρημάτων και όπλων από την πλευρά των σουνιτικών συντηρητικών καθεστώτων του Περσικού Κόλπου. Όμως, δεν πρέπει να γενικεύουμε. Σε γενικές γραμμές δεν μπορεί να γίνεται λόγος για θρησκευτικούς πολέμους στη Μέση Ανατολή.Ίσως το πρόβλημα έγκειται και στο γεγονός, ότι τον όρο «θρησκευτικός πόλεμος» η σύγχρονη κοινή γνώμη της Δύσης τον συγκαταλέγει στους ξεπερασμένους. Στη σύγχρονη εποχή μας επικρατεί η παραδοχή, ότι στον πόλεμο δεν υπάρχει θέση για τον θρησκευτικό παράγοντα. Ωστόσο, έτσι θεωρεί η μία πλευρά. Η άλλη – χωρίς ιδιαίτερο δισταγμό μιλάει για το τζιχάντ ως μία φυσιολογική αντίδραση στους νέους «σταυροφόρους», που τάσσονται κατά των «παιδιών του προφήτη». Φαίνεται, ότι τα προβλήματα των κοπτών στην Αίγυπτο είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης δύο κοσμοθεωριών που διαρκεί πολλούς αιώνες, η οποία σε εποχές γενικής αστάθειας βγαίνει από την κρύπτη.
