Την περασμένη εβδομάδα ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν μίλησε σε ειδικό ακροατήριο πρέσβεων και ανώτερων διπλωματών της Ρωσίας, όπως ακριβώς έπραξε και δυο χρόνια πριν, ο τότε Πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Η διαφορά στον τρόπο προσέγγισης της ρώσικης Εξωτερικής Πολιτικής ήταν ξεκάθαρη. Συγκρίνοντας λοιπόν, τις εισηγήσεις, τις οποίες άκουσαν οι ρώσοι πρεσβευτές και οι μόνιμοι αντιπρόσωποι της χώρας σε διεθνείς Οργανισμούς, από τον Ντ. Μεντβέντεφ το 2010 και τον Β. Πούτιν το 2012, το συμπέρασμα είναι διττό. Είτε κατά την περίοδο αυτή η κατάσταση στον κόσμο έχει δραματικά αλλάξει, είτε οι δύο πολιτικοί άνδρες έχουν αντίθετες απόψεις για το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Είτε τέλος, ισχύουν και τα δύο μαζί.
«Παρά τις μεγάλες αντιπαραθέσεις που υπάρχουν στη παγκόσμια σκηνή, εμφανίζεται μια τάση εξομάλυνσης των σχέσεων, και γίνεται μια προσπάθεια για τη δημιουργία εκείνων των συνθηκών που θα οδηγούν σε διάλογο και θα μειώνουν τις συγκρούσεις», υποστήριζε με αισιοδοξία ο κ. Μεντβέντεφ πριν από δύο χρόνια. «Οι διεθνείς σχέσεις γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκες και δεν μπορούμε να τις αξιολογήσουμε σαν ισορροπημένες και σταθερές. Αντίθετα, αυξάνεται η ένταση και εμφανίζονται στοιχεία αβεβαιότητας, ενώ η εμπιστοσύνη και η διαφάνεια εξακολουθούν -δυστυχώς συχνά- να μην αξιοποιούνται», λέγει τώρα ο κ. Πούτιν.
Ουσιαστικά διαφορετικές προσεγγίσεις.
Πούτιν προς Ρώσους διπλωμάτες: Βγείτε από το καβούκι σαςΙδού τι άλλο ανέφερε ο τότε Πρόεδρος και σημερινός πρωθυπουργός, Ντ. Μεντβέντεφ, το 2010: «Ωθούμενοι από τις συνθήκες που δημιούργησε η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση, αναζητούμε από κοινού νέες προσεγγίσεις για μεταρρυθμίσεις. για δομικές αλλαγές που θα αφορούν, όχι μόνο στους παγκόσμιους χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς και στα διεθνή οικονομικά ιδρύματα, αλλά γενικότερα στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Θέλουμε να καθορίζονται οι σχέσεις των κρατών από πιο δίκαιες αρχές, και πάνω στις στέρεες βάσεις των αρχών του διεθνούς δικαίου».
Να όμως, τι λέει σήμερα ο Β. Πούτιν: «Η παγκόσμια οικονομία υφίσταται τις επιπτώσεις των μεταστάσεων της κρίσης και ο προστατευτισμός γίνεται ο κανόνας. Ένας σημαντικός αριθμός από τους εταίρους μας, προσπαθούν ως κράτη να διασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα, ξεχνώντας ότι στις σύγχρονες συνθήκες τα πάντα είναι αλληλοσυνδεόμενα. Φυσικά, δεν παραβλέπουμε και τις αξιόπιστες προτάσεις για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, οι προοπτικές είναι ολοένα πιο ανησυχητικές. Η διαμάχη για την πρόσβαση σε πόρους οξύνεται, δημιουργώντας ανώμαλες διακυμάνσεις στις αγορές των βασικών προϊόντων και της ενέργειας».
Και όλα κινούνται στο ίδιο πνεύμα. Εκεί που ο πρόεδρος του 2010 βλέπει δυνατότητες και προοπτικές, ο άλλος πρόεδρος του 2012 βλέπει απειλές και πηγές ανησυχίας. Τελικά, έγινε ο κόσμος πιο επικίνδυνος σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα; Ή μήπως είναι οι ιδιαιτερότητες ενός προσωπικού προβληματισμού; Είναι και το ένα και το άλλο.
Η μέθοδος του Σέρλοκ Χολμς.
Για το ότι η κατάσταση παγκόσμια έχει επιδεινωθεί, δύσκολα μπορεί να φέρει κανείς αντίρρηση. Από τον Ιούλιο του 2010, όταν ο κ. Μεντβέντεφ επισκέφθηκε το υπουργείο Εξωτερικών για να μιλήσει στους διπλωμάτες, η Ευρώπη βυθίζεται στο τέλμα της κρίσης χρέους, που μέσα στην τελευταία διετία το μόνο που κάνει είναι να χειροτερεύει. Η «αραβική Ανοιξη» εξαπλώθηκε σε όλη την Μέση Ανατολή. Το ιρανικό ζήτημα οξύνεται. Το ΝΑΤΟ έκανε ακόμα μια παρέμβαση για την αλλαγή του χαρακτήρα της Συμμαχίας. Το Αφγανιστάν απομακρύνεται από την ειρήνη, η ένταση στην Ασία αυξάνεται, η εσωτερική πόλωση στην αμερικανική πολιτική δεν έχει μειωθεί.
Όπως και να’χει όμως, οι τάσεις αυτές υπήρχαν και πριν. Απλά, το 2010 η αισιοδοξία του Ντμίτρι Μεντβέντεφ εξέπληξε πολλούς, αφού όσα ακούστηκαν, ήταν σε δυσαρμονία με τις περισσότερες εκτιμήσεις των αναλυτών. Από την πλευρά του, ο Πούτιν χρησιμοποιεί την αφαιρετική μέθοδο του Σέρλοκ Χολμς. Στην βάση πολλών στοιχείων, συνθέτει τη γενική και πλήρη εικόνα του εγκλήματος, και με την επεξεργασία τους, συμπεραίνει ποιός είναι ο δράστης. Τα επιμέρους στοιχεία, είναι οι τοπικές συγκρούσεις, οι οικονομικο-πολιτικές κρίσεις και οι φυσικές καταστροφές, σε πολλά μέρη του κόσμου. Ετσι προβάλλεται η γενική εικόνα, που ουσιαστικά είναι η απεικόνιση ενός ασταθούς, ανεξέλεγκτου και εν πολλοίς επιθετικού διεθνούς περιβάλλοντος, το οποίο περιέγραψε λεπτομερώς στην ομιλία του ο Πούτιν.
Οι «εγκληματίες», ή ας το πούμε πιο ήπια, οι ηθοποιοί, τα δρώντα πρόσωπα, είναι οι σημαντικότερες παγκόσμιες δυνάμεις, τα κράτη εκείνα των οποίων οι
απερίσκεπτες ενέργειες επιδεινώνουν μια ήδη πολύ άσχημη κατάσταση. «Εκείνοι που συνεχώς πυροβολούν και προκαλούν, εκτοξεύοντας πυραύλους σε διάφορους στόχους, είναι οι «καλοί» της υπόθεσης και εκείνοι, που νηφάλια προειδοποιούν για την ανάγκη ενός διακριτικού διαλόγου, θεωρούνται οι «κακοί», δήλωσε ο κ. Πούτιν.Η στάση απέναντι στη Δύση.
Η όποια αντιδυτική διάθεση του Πούτιν έχει τώρα ένα εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα από ότι στη διάρκεια της προηγούμενης προεδρίας του. Τότε, ήταν επιθετική. Η Δύση δεν ακούει την Ρωσία και δεν θέλει να λάβει υπόψη τα συμφέροντα μας; Σας απαντάμε: Θα σας αναγκάσουμε να μας ακούσετε. Ό,τι και να κάνετε, η κατάσταση θα γίνεται ολοένα χειρότερη, όχι μόνο για την Ρωσία, αλλά παντού.
Σήμερα, ο Πούτιν υπενθυμίζει συνεχώς στη Δύση ότι τα πάντα συνδέονται μεταξύ τους και κάθε δράση έχει και τις δικές της συνέπειες. Για παράδειγμα, η αναγνώριση της ανεξαρτησίας μιας περιοχής, η οποία ανήκει επίσημα σε κάποιο κράτος, δημιουργεί ένα προηγούμενο που θα επαναληφθεί. Άλλο παράδειγμα: Η βίαιη απομάκρυνση από την εξουσία ενός δικτάτορα που οδηγεί σε μια αλυσίδα γεωπολιτικών αλλαγών με απρόβλεπτες συνέπειες. Τα στοιχεία δημιουργούν την εικόνα. Και η εικόνα, δείχνει τον ένοχο...
Ο φιλελεύθερος πρωθυπουργός.
Αν και το ρωσικό φιλελεύθερο κλάμπ έχει θέσει εκτός της «ομάδας» των ομοϊδεατών του τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ως όλα δείχνουν αυτός είναι πράγματι φιλελεύθερος τουλάχιστον όσον αφορά στις διεθνείς σχέσεις. Όπως κάθε φιλελεύθερος πιστεύει ότι η εξωτερική πολιτική καθορίζεται από την εσωτερική και θα πρέπει να την υπηρετεί.
Οι περισσότερες από τις ομιλίες του το 2010 αφιερώθηκαν στην ανάγκη να προωθηθεί ο εκσυγχρονισμός και η καινοτομία. Οι διπλωμάτες θα έπρεπε να γνωρίζουν πολύ καλά αυτές τις βασικές αρχές σαν να επρόκειτο να εξεταστούν. «Πρέπει να αποφασίσουμε με ποιές χώρες θα συνεργαστούμε για να έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα στην ανάπτυξη της Ρωσίας στις νέες τεχνολογίες και στην είσοδο της χώρες στις αγορές, τόσο περιφερειακά όσο και παγκόσμια, για την προώθηση των εγχώριων προϊόντων υψηλής τεχνολογίας».
Ο δεύτερος πυλώνας της -κατά Μεντβέντεφ- εξωτερικής πολιτικής, είναι «η ενίσχυση των θεσμών της Δημοκρατίας στη Ρωσία και της κοινωνίας των πολιτών. Πρέπει να προωθήσουμε τον ουμανισμό στα κοινωνικά συστήματα, διεθνώς και ιδιαίτερα, στο σπίτι μας». Η προσέγγιση αυτή είναι αντισυμβατική. Είναι γνωστό ότι από αμνημονεύτων χρόνων, η διπλωματία προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε ένα κρίσιμο ερώτημα: Πόλεμος ή Ειρήνη; Και η σωστή απάντηση σε αυτό ακριβώς το ερώτημα, ήταν πάντα η πιο σημαντική συμβολή των διπλωματών στη ζωή της χώρας. Και η εισαγωγή για συζήτηση στην εξωτερική πολιτική, των εννοιών «δημοκρατία» και «ανθρωπισμός», αποτελεί μια πράξη, καθαρά φιλελεύθερη.
Ο ρεαλιστής Πρόεδρος.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, είναι ένας κλασσικός ρεαλιστής. Γι' αυτόν, πρωταρχικής σημασίας παράγοντας είναι το διεθνές σύστημα, το οποίο καθορίζει την συμπεριφορά των κρατών. Και μερικές φορές δεν τους αφήνει άλλη επιλογή. Για τον κ.Πούτιν, το πιο κρίσιμο θέμα είναι η «ισορροπία των δυνάμεων» (σήμερα, ακόμα και των πιο «μετριοπαθών») και η ικανότητα της χώρας να είναι «αυτόνομη» και «ανεξάρτητη». Δηλαδή, να μην εξαναγκάζεται να εκχωρεί κυριαρχικά δικαιώματά της.
Στην ομιλία του έγιναν πολλές αναφορές για τις αγορές και τις τεχνολογίες (η λέξη «εκσυγχρονισμός» όμως, δεν αναφέρθηκε ούτε μία φορά), αλλά με αυστηρά ρεαλιστική, οικονομική διάσταση. «Πρέπει να βοηθάμε πιο ενεργά τις εταιρείες μας όταν βγαίνουν στις αγορές του εξωτερικού. (…)Μη διστάζετε να προωθείτε τα προϊόντα που παράγει η αμυντική βιομηχανία. (…)Να χρησιμοποιούμε τις δυνατότητες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), για να ακυρώσουμε το καθεστώς βίζας με την ΕΕ, για να δώσουμε εξαγωγικό κίνητρο στις επιχειρήσεις μας». Αυτό δεν είναι στρατηγική. Ο Πούτιν εξάλλου, δεν πιστεύει ότι είναι δυνατό να εφαρμοστεί στο σημερινό κόσμο. Είναι τακτική κίνηση. Η επέκταση των δυνατοτήτων και συνεπώς η ενδυνάμωση της χώρας, είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα της στο σημερινό ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Προτεραιότητα στην Ευρώπη.
Υπάρχουν και άλλες διαφορές μεταξύ των προέδρων του 2010 και του 2012. Ο Μεντβέντεφ, για παράδειγμα, έδινε προτεραιότητα στην Ασία και ο Πούτιν στην Ευρώπη. Αλλά αυτό είναι μια λεπτομέρεια. Σε ένα όμως θέμα ο «πρόεδρος του 2010» και ο «πρόεδρος του 2012», συμφωνούν. Και οι δύο κατανοούν ότι η Ρωσία αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι του παγκοσμιοποιημένου κόσμου. «Η εξωτερική πολιτική της Ρωσίας σε τίποτε δεν έχει να κάνει με τον απομονωτισμό ή την αντιπαράθεση. Προβλέπει την ένταξη της στις παγκόσμιες διαδικασίες ολοκλήρωσης».
Η φράση αυτή είναι σαν να την λέει ο Μεντβέντεφ, αλλά προέρχεται από μια ομιλία του κ. Πούτιν. Στην παγκοσμιοποίηση μπορεί να δει κανείς χαρακτηριστικά δυνατοτήτων, όπως βλέπει ο Ντ. Μεντβέντεφ, ή απειλές, όπως ο Β. Πούτιν. Αυτό όμως, είναι κάτι που συμβαίνει και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να παρέμβουμε. Και εδώ βρίσκεται η ουσία, ο βασικός παράγοντας της συνέχειας της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, για την οποία συνεχώς μιλάμε.
Πηγή:rbth.ru, open source, Kommersant.ru.
